Pazartesi, hisse aldım;
Salı, milyon kazandım;
Çarşamba, hesaplarımı düzelttim;
Perşembe, hizmetkârlar edindim;
Cuma, para bana vız gelir;
Cumartesi, hastanedeyim.

“Hisse Tanrısı zafer arabasındadır, Budalalık tanrısı arabanın sürücüsüdür. Arabayı çeken atlar, tahta bacağıyla Mississippi, Güney Denizi, İngiltere Merkez Bankası, Batı Senegal Kumpanyası ve benzer diğerleridir. Araba hızlı gitmediğinde, bu kumpanyaların temsilcileri, uzun tilki kuyrukları ve kurnaz görünüşleriyle, üzerlerinde kimi hisselerin ismi ve bazen yüksek bazen düşük olan fiyatlarının kazıldığı tekerlek parçacıklarını döndürürler. Tekerlekler altında ezilmekte olanlar ise yasal ticaretin malları, defterleri ve hesaplarıdır. Arabanın peşinden, her yaş, cins ve durumda insandan oluşmuş korkunç bir kalabalık kovalarken, hepsi servet peşindedir ve arabadan dağıtılan hisseleri kapışmak için koşuştururken birbirleriyle kavga etmektedirler.

Bulutların arasında oturmakta olan bir şeytan sabun köpükleri üfürmekte. Zıvanadan çıkmış olan halk patlayıp yok olan bu köpükleri bile toplamak için birbirini ezmektedir. Arabanın geçeceği dar yolu üç kapılı bir bina kapatmaktadır; eğer ilerlenecekse hem halk hem de araba bu üç kapıdan birinden geçmek zorundadır. Birinci kapının üstünde ‘Tımarhane’, ikincisinin üzerinde ‘Hastahane’, üçüncüsünde de ‘Darülaceze’ yazmaktadır.”**

Olağanüstü kitlesel yanılgılar ve Kalabalıkların Çılgınlığı / Charles Mackay, 1841

Yüzyıllar sonra bile her şey ne kadar benzer değil mi ?

Kripto para piyasalarından borsa çılgınlıklarına, hızlı zengin olma hayaliyle hareket eden birçok insan benzer sonuçlarla karşılaşabiliyor. Teknolojinin gelişmesiyle spekülasyon araçları çeşitlense de insanın hırsı ve davranış kalıpları değişmiyor.

İnsanlar yatırımları duygusal olarak yaptıklarında sonuç başarısızlık olur.Yatırımı bir tür “sanat ve bilim” olarak görmek, akılcı bir yaklaşımı benimsemek, duygusal kararların etkisini en aza indirir.

Yatırım, rasyonel karar verme, matematiksel analiz ve disiplinli bir yaklaşım gerektirir.